Święto Matki Bożej Gromnicznej: historia i ciekawostki

Święto Matki Bożej Gromnicznej jest świętem, które ma swoje korzenie w obrzędach przedchrześcijańskich związanych ze światłem. Dowiedzmy się, co ono symbolizuje dla wierzących i z jakiego powodu.

Święto Matki Bożej Gromniczne jest świętem o wielu znaczeniach. Jest ono obchodzone przez katolików 2 lutego i na przestrzeni czasu nabierało różnych znaczeń.

Powstało jako święto maryjne, które odnosiło się do Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny stało się świętem chrystologicznym, skupionym wokół postaci Jezusa i uznania Go jako Zbawiciela świata.

Nie mniej ważny jest wymiar ludowy tego święta o czym świadczą przysłowia i obyczaje, związane w szczególności ze zmianą pory roku z zimowej na wiosenną. Przykłady niektórych z nich: „Gdy z gromnicy w kościele ciecze, zima jeszcze się powlecze.”, „Gromnica, zimy połowica.”

Kup:

Figurki madonna

Duży wybór figurek Maryi Panny

Kiedy i dlaczego jest obchodzone to święto?

Matki Bożej Gromnicznej to popularne określenie używane do upamiętnienia i uczczenia dnia Ofiarowania Pańskiego w Świątyni Jerozolimskiej. W tamtych czasach, zgodnie z prawem Mojżesza, czterdzieści dni po urodzeniu pierworodnego syna, rodzice musieli go zanieść do świątyni, aby za symboliczna ofiarę wykupić go od Boga. Matka Boża i święty Józef nie byli tutaj wyjątkiem i czterdzieści dni po Bożym Narodzeniu zabrali małego Jezusa do Jerozolimy.

Ten epizod z życia Jezusa opowiada Łukasz (Łk 2, 22-39) i jest obchodzony przez Kościół katolicki 2 lutego, ale obchodzony jest także przez Kościół prawosławny i niektóre kościoły protestanckie.

Według Łukasza, przy okazji Ofiarowania Jezusa w świątyni, starzec imieniem Symeon, który od dawna oczekiwał nadejścia Mesjasza i któremu Bóg obiecał, że nie umrze nie ujrzawszy go wcześniej, zobaczywszy Dzieciątko Jezus , wziął go w ramiona i powiedział: „Teraz, o Władco, pozwól odejść słudze Twemu w pokoju, według Twojego słowa. Bo moje oczy ujrzały Twoje zbawienie, któreś przygotował wobec wszystkich narodów: światło na oświecenie pogan i chwałę ludu Twego, Izraela (Łk 2, 29-32).

Kup:

Odnalezienie Jezusa w świątyni płaskorzeźba

Odnalezienie Jezusa w świątyni to jedna z chwil, kiedy Maryja i Józef rozpoczynają doświadczać głebokiej tajemnicy …

Starzec Symeon rozpoznał w Jezusie długo oczekiwanego Mesjasza. Ale jego objawienia na tym się nie kończą. Zwracając się do Józefa i Marii zdumionych jego gestem, mówił dalej: „Oto Ten przeznaczony jest na upadek i na powstanie wielu w Izraelu, i na znak, któremu sprzeciwiać się będą. A Twoją duszę miecz przeniknie, aby na jaw wyszły zamysły serc wielu.” (Łk 2,34-35)

Przybyła wówczas prorokini Anna, córka Fanuèle, która z kolei zaczęła wielbić Boga i mówić o dzieciątku jak o Odkupicielu.

Kup:

Chrystus Odkupiciel 100 cm włókno szklane malowana

Figura wykonana z włókna szklanego i ręcznie …

Dość osobliwa nazwa jaką przyjęło to święto, wynika z faktu, że z okazji jego obchodów poświęca się świece, które następnie rozdaje się wiernym. Te świece są symbolem Jezusa, który jest światłością świata. Zacytujmy słowa, które wypowiedział stary Symeon biorąc Jezusa w ramiona: „Bo moje oczy ujrzały Twoje zbawienie,  któreś przygotował wobec wszystkich narodów: światło na oświecenie pogan i chwałę ludu Twego, Izraela.” (Łk 2,30-32)

Wzmianki o obchodzeniu Święta Matki Bożej Gromnicznej odnoszą się do IV wieku na Wschodzie, a następnie, dzięki papieżowi Sergio I, bochody te rozprzestrzeniają się również na Zachód. Celebrowano je zapalając bardzo dużo świec.

Bardzo ważnym elementem tego święta pozostaje wymiar spotkania z Jezusem. Ofiarowanie Jezusa w świątyni zbiegło się w czasie z jego uznaniem przez Symeona i Annę, dwoje ludzi, którzy od zawsze oczekiwali jego przyjścia. Podczas tego momentu również Maryi zostaje przedstawione proroctwo dotyczące przyszłości jej syna i ogromny ból, który będzie musiała odczuwać, który jak miecz przeszyje jej duszę.

Historia

Podobnie jak dla wielu innych świąt religijnych, również obchody Święta Matki Bożej Gromnicznej zmieniały się w czasie. Możemy powiedzieć, że święto to łączy w sobie wiele różnych świąt i tradycji.

W przeszłości, przed reformą liturgiczną, która nastąpiła po Soborze Watykańskim II, święto Gromniczne nazywano Oczyszczeniem Najświętszej Maryi Panny. Definicja ta jednak zupełnie pomijała genezę święta czyli Ofiarowanie Jezusa w świątyni i spotkanie z Symeonem, który jako pierwszy uznał go za światłość świata.

Wybór nazwy „Gromnicznej” wywodzi się natomiast z poprzednich obrzędów. Zapalanie gromnicy miało chronić przed wszelkimi nieszczęściami i złem. Symbolizowała ona światło Chrystusa, które zwycięża ciemność i grzech.

Prawdopodobnie zwyczaj ten wywodzi się z przedchrześcijańskich uroczystości, których wspólnym mianownikiem był triumf światła nad ciemnością a to w konsekwencji wiązało się z użyciem pochodni i lamp.

W realiach rzymskich, w pierwszych dniach lutego, obchodzono święto Bogini Februa, czyli Juno Februata, na cześć której zapalano pochodnie.

Oczyszczenie Maryi

Wspomnieliśmy wcześniej, że aż do Soboru Watykańskiego II (1962-1965), a nawet jeszcze dzisiaj, ze względu na nadzwyczajną formę rytu rzymskiego, święto 2 lutego nazwano Świętem Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny. Według tradycji żydowskiej kobietę uważano za nieczystą przez czterdzieści dni po urodzeniu dziecka płci męskiej. Pod koniec tego okresu, podczas którego nie mógła dotknąć niczego świętego ani wejść do sanktuariów, musiała udać się do świątyni, aby się oczyścić.

Oto wzmianka o oczyszczeniu opisanym w Księdze Kapłańskiej: „Jeżeli kobieta zaszła w ciążę i urodziła chłopca, pozostanie przez siedem dni nieczysta, tak samo jak podczas stanu nieczystości spowodowanego przez miesięczne krwawienie. Ósmego dnia [chłopiec] zostanie obrzezany. Potem ona pozostanie [w domu] przez trzydzieści trzy dni dla oczyszczenia krwi: nie będzie dotykać niczego świętego i nie będzie wchodzić do świątyni, dopóki nie skończą się dni jej oczyszczenia.” (Kpł 12,2-4).

Święto Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny stanowiło zakończenie obchodów Bożego Narodzenia i otwierało nowy okres liturgiczny odnoszący się do Wielkanocy. 

Kup:

Wielkanoc i Wielki Post

Wielkanoc i Wielki Post: z okazji okresu Wielkiego Postu i Wielkanocy zadedykowaliśmy tą kategorię artykułom …

Ta tradycja związana z oczyszczeniem Madonny była popularna przede wszystkim na Zachodzie, przynajmniej aż do reformy liturgicznej ogłoszonej przez Sobór Watykański II, który postanowił przenieść centralny punkt obrzędu z Matki Bożej na Syna Odkupiciela, który jest Światłością Świata. Przejście od wizji maryjnej do wizji chrystologicznej. W niektórych popularnych obyczajach pozostaje jednak odniesienie do święta oczyszczenia.  Na przykład w sycylijskiej wiosce Chiaramonte, na dzień przed świętem, kobiety wchodzą na szczyt góry i oczyszczają się rosą.