Patron zwierząt: Święty Antoni Opat

Święty Antoni Opat został zapamiętany jako patron zwierząt, ale również jako ten, który był poddawany straszliwym pokusom, którymi diabeł dręczył go przez lata. To właśnie czyni go tak wyjątkowym.

O św. Antonim Opacie wspominaliśmy już w artykule poświęconym świętym uzdrowicielom, do których można się zwrócić aby zwalczyć chorobę. W rzeczywistości, wśród innych cech, które go wyróżniają, święty Antoni posiadał również wielkie zdolności taumaturgiczne, które pozwoliły mu uzdrowić wielu ludzi cierpiących na straszne choroby, a także uwolnić innych od demonicznych opętań. Kult świętego i taumaturgicznej mocy jego relikwii wywodzi się z Francji z okresu XII wieku. Czasem jego imieniem określano także poważną formę opryszczki, obejmującą naskórek i zakończenia nerwowe: słynny „ogień św. Antoniego”.

Przez wieki św. Antoni był również często przywoływany przeciwko dżumie, wraz ze św. Sebastianem i św. Rochem, a jego mnisi leczyli chorych na trąd. Tutaj będziemy  o nim jako o patronie zwierząt.

Kim jednak był ten święty uzdrowiciel i egzorcysta?

Święty Antoni Opat był egipskim pustelnikiem, który żył w III wieku naszej ery. Należał do zamożnej rodziny chrześcijańskiej, w młodym wieku sam musiał zacząć zarządzać majątkiem i dobrami rodziny oraz zapewnić opiekę swojej młodszej siostrze. Antoni postanowił jednak rozdać wszystko to co posiadał, biednym i potrzebującym, a powierzywszy siostrę zgromadzeniu zakonnemu, obrał drogę pustyni i zdecydował się na życie pustelnicze. Dlatego też znany jest również jako święty Antoni Ojciec Pustyni lub święty Antoni Anachoreta. W tamtych czasach pustelnicy byli również nazywani anachoretami i żyli w samotności, poświęcając każdą chwilę życia na modlitwę i medytację.

Antoni nie był wyjątkiem, pracował tylko tyle aby mieć środki do życia i móc dawać jałmużnę, a resztę czasu spędzał w samotności i na modlitwie. Z tego okresu pochodzą znane pokusy świętego Antoniego: mówi się, że święty był nieustannie prześladowany przez wizje, które czasem mu pochlebiały, czasem groziły, a także przez diabły, które próbowały wyrwać z niego duszę.

Wkrótce wokół niego zaczęli gromadzić się inni ludzie, jedni dlatego, że chcieli być przez niego uzdrowieni na ciele i duszy, inni, ponieważ chcieli pójść za jego przykładem. W ten sposób powstało kilka wspólnot pustelniczych, żyjących w jaskiniach na pustyni, prowadzonych przez ojca duchowego, dla których punktem odniesienia był św. Antoni. Były to pierwsze formy monastycyzmu.

Później Antoni wspierał swojego przyjaciela i biskupa Atanazego z Aleksandrii w walce z arianizmem. Św. Antoni zmarł w wieku 105 lat, żyjąc do końca swoich dni jako pustelnik na pustyni, uprawiając mały ogród i modląc się.

Św. Antoni pamiętany jest między innymi jako patron zwierząt domowych. Co roku, w dniu jego święta, 17 stycznia, przynosi się do pobłogosławienia zwierzęta domowe, a na wsi także te w stajniach. Tradycja ta wywodzi się ze średniowiecza, kiedy to antoniści, czyli mnisi św. Antoniego, hodowali trzodę chlewną podarowaną im przez rolników i wykorzystywali ją do karmienia ubogich, a także do tworzenia maści leczniczych z ich tłuszczu połączonego z ziołami leczniczymi.

Św. Antoni stał się w ten sposób najpierw patronem trzody chlewnej, a później wszystkich zwierząt domowych i stajni.

Legenda głosi, że w nocy 17 stycznia zwierzęta uzyskują dar mowy. Dlatego też w dawnych czasach ludzie na wsi trzymali się tej nocy z dala od stajni: słyszeć mówiące zwierzęta nie jest dobrą wróżbą!

Dlaczego święty Antoni Opat jest przedstawiany z ogniem i ze świnią?

Obraz świni jest częstym motywem w ikonografii świętego Antoniego Opata. Jest on często przedstawiany ze świnią u swoich stóp lub prosiaczkiem na rękach. Oprócz wspomnianej już tradycji związanej z Antonianami, ten związek św. Antoniego ze świnią miałby wynikać również z pewnych legend.

Gdy św. Antoni Opat podróżował drogą morską, locha położyła u jego stóp chore prosię. Święty uzdrowił ją znakiem krzyża i od tej pory prosię stało się jego nieodłącznym towarzyszem.

Kup:

Święty Antoni Wielki opat figura gipsowa 40 cm malowana ręcznie Barsanti

Święty Antoni Wielki opat figura gipsowa 40 cm…

Według innej legendy patron zwierząt zstąpił do piekła, aby zmierzyć się z szatanem i uratować kilka dusz. Aby odwrócić uwagę innych demonów, wysłał swoją świnkę, która miała zawiązany na szyi dzwonek, który wywoływał zamieszanie, a on sam skorzystał z okazji i wykradł piekielny ogień, aby dać go ludziom. Legenda ta łączy św. Antoniego z tradycjami przedchrześcijańskimi, kojarząc go z takimi mitycznymi postaciami jak Prometeusz czy Lug, który był celtyckim bóstwem symbolizującym nowe życie i któremu poświęcano właśnie dziki i świnie.

Nie jest przypadkiem, że ogień jest kolejnym z symboli z którym często przedstawiany jest święty, zwany również świętym Antonim od ognia. Na przestrzeni wieków święty Antoni był również kojarzony z pojęciem odnowy i zawsze był czczony na wsi jako postać związana z przemijaniem pór roku, czasem żniw i zasiewów. W niektórych regionach, w nocy 17 stycznia, nadal rozpala się ogniska, aby wypalić zło minionych miesięcy i z pozytywną energią wejść w nowy rok. Przez wieki symbolikę ognia związanego ze świętym Antonim łączono z jego zdolnością uzdrawiania dolegliwości zwanej ogniem Świętego Antoniego, z którą łączono wiele chorób skóry, a które mnisi antonińscy leczyli wspomnianymi metodami.

Charakterystycznym znakiem Antonitów był również dzwonek, z którym święty jest często przedstawiany.

Modlitwa do świętego Antoniego Opata

Istnieje wiele modlitw powstałych z biegiem czasu dla uczczenia świętego Antoniego Opata. Jedne służą do wypraszania szczególnych łask, celem innych jest pokonanie zła, które codziennie plęgnie się w naszym życiu, a jeszcze inne aby uzyskać od świętego ochronę zwierzęt stajennych lub domowymi.

Kup:

Obrazek Święty Antoni Wielki Przemowa IT 10×5

Obrazek Święty Antoni Wielki Przemowa IT. Obrazek laminowany Firmy Fratelli Bonella…

Oto bardzo ważna  modlitwa, którą można odmówić 17 stycznia lub kiedykolwiek poczujemy taką potrzebę.

Święty Antoni, który nam dałeś tak wzniosły przykład, jak trzeba pokonywać świat, szatana i pożądliwości cielesne, dopomóż nam twą przyczyną, abyśmy tą samą bronią modlitwy, czujności, pokory i umartwienia przeciw owemu potrójnemu nieprzyjacielowi naszego zbawienia zwycięsko walczyli. Przez Jezusa Chrystusa, Pana naszego, który z Bogiem Ojcem i z Duchem św. żyje i króluje Bóg na wieki wieków. Amen.

Kuszenie Świętego Antoniego

Wspomnieliśmy już o straszliwych pokusach, jakim św. Antoni był poddawany przez diabła podczas lat spędzonych jako pustelnik na pustyni.

Na przestrzeni wieków fakt ten inspirował wielu wybitnych artystów, stając się tematem obrazów i fresków o wielkim majestacie i pięknie. Wystarczy wymienić freski znajdujące się w kościele Świętego Franciszka w małym miasteczku Montefalco w Umbrii, namalowane w połowie XV wieku, być może przez Andrea di Cagno, czy też tryptyk namalowany przez Matthiasa Grünewalda w latach 1512-1516 lub ten autorstwa Hieronima Boscha, oba bogato przedstawiające przerażające i budzące grozę szczegóły.

Temat ten fascynował artystów wszystkich czasów, którzy na swój sposób interpretowali i dostosowywali do swojej epoki przedstawienie walki Świętego z pochlebstwami i groźbami diabła jak obietnice złota i zaspokojenia pożądania oraz bicie przez diabły. Analizowanie tych bardzo różniących się od siebie dzieł pozwala nam zrozumieć ewolucję koncepcji pokusy i grzechu na przestrzeni wieków, ale przede wszystkim pozwala dostrzec siłę moralną i niezachwianą wiarę tego Świętego.

Święty Antoni Opat i święty Franciszek: co łączy tych dwóch świętych?

Istnieje kilka aspektów, które łączą świętego Antoniego Opata i świętego Franciszka z Asyżu.

Pierwszym, który się wyróżnia, jest miłość do zwierząt i ich obecność w tradycjach i historiach związanych z życiem tych dwóch świętych. Dowiedzieliśmy się, jak święty Antoni stał się patronem zwierząt domowych a w szczególności jego związek ze świniami. Z pewnością pamiętamy również jak ptaki, ryby, jagnięta a nawet wilk, zwykle kojarzony ze złem, były obecne w wielu opowieściach świętego Franciszka a nawet w jego modlitwach.

Idąc dalej mamy krzyż w kształcie litery Tau, tak drogi biedakowi z Asyżu. Natomiast w ikonografii sakralnej święty Antoni często przedstawiany jest z laską z uchwytem w kształcie litery T lub z literą Tau na sutannie. Powodem tego jest fakt, że Tau było symbolem chrześcijan aleksandryjskich. Mnisi antoniańscy, którzy leczyli trędowatych, przyjęli krzyż wykonany na kształt Tau jako amulet do ochrony przed straszną chorobą. Prawdopodobnie zainspirowany przez nich święty Franciszek postanowił uczynić Tau swoim symbolem i pieczęcią.

Co więcej, zarówno święty Antoni jak i Franciszek, w młodym wieku zaakceptowali swoje powołanie i zdecydowali się wyrzec wszystkiego co posiadali, aby pójść za przykładem Jezusa i żyć w ubóstwie modląc się. Ich przykład zgromadził wokół siebie innych mężczyzn i kobiety, którzy postanowili ich naśladować dając początek – w przypadku Antoniego – pierwszym zgromadzeniom mnichów, w przypadku Franciszka – nowej koncepcji monastycyzmu, poświęconej ubóstwu i przykładowi Chrystusa.