Indeks1 Ale kim są święci męczennicy?2 Męczeństwo św. Jana Chrzciciela3 Święty Szczepan4 Święta Agnieszka5 Święty Sebastian6 Święty Wawrzyniec7 Święta Barbara8 Kosma i Damian9 Święta Łucja Święci Męczennicy to mężczyźni i kobiety, często bardzo młodzi, którzy poświęcili swoje życie z miłości do Boga i przez to…
Indeks1 Tradycja rzeźb gipsowych2 Etapy przetwarzania3 Odlew4 Suszenie5 Oczyszczanie6 Montaż7 Malowanie8 Wybór gipsu Sakralne posągi gipsowe należą do włoskiej tradycji rzemieślniczej od czasów starożytnych. Przyjrzyjmy się tej starożytnej i zawsze aktualnej sztuce. Posągi sakralne i figurki gipsowe do szopki są elementem sztuki starożytnej, która od…
Indeks
Piękna i smutna kobieta, ubrana w czerń i purpurę, kolory żałoby. Jej twarz zwrócona ku niebu, często pokryta łzami, a w jej oczach widoczna jest udręka, która nie ma głosu ani słów. Tak właśnie Matka Boska Bolesna jawi się w większości przedstawień jej osoby. Mówimy o Matce, która ogromnie cierpiała z miłości do swego jedynego Syna, która uczestniczyła w Jego bólu, w Jego męce, towarzysząc Mu aż do śmierci na Krzyżu i wylewając u jego stóp wszystkie swoje łzy.
Ale kiedy i jak powstał kult Matki Bożej Bolesnej?
Nabożeństwo do Matki Bożej Bolesnej obchodzone jest co roku 15 września, dzień po uroczystości Podwyższenia Krzyża. To papież Pius X (1904-1914) ustanowił tę datę, ale kult Matki Bożej Bolesnej i jej siedmiu boleści istniał już pod koniec XI wieku. Początkowo było pięć Boleści, tak jak było pięć Gaudiów. Są to momenty z życia Maryi opowiedziane w ewangeliach lub przekazane przez pobożność ludową, związane z męką i śmiercią Jezusa, ale nie tylko. Boleści Maryi zostały już wtedy przedstawione za pomocą pięciu mieczy wbitych w Jej serce.
Do rozpowszechnienia tej formy pobożnościowej, która wywyższała postać Maryi jako Matki i czciła Jej serdeczny płacz u stóp Krzyża, przyczynili się zwłaszcza św. Anzelm i św. Bernard. Liber de passione Christi et dolore et planctu Matris eius, tekst napisany przez anonimową osobę, był właśnie jednym z pierwszych utworów poświęconych Płaczowi Matki Bożej, który znalazł tak wiele miejsca w popularnych wówczas Laudach i Misteriach.
W XII wieku Jacopone da Todi (ale atrybucja nie jest pewna) skomponował Stabat Mater, liturgiczny poemat muzyczny, który był recytowany lub śpiewany podczas celebracji eucharystycznej przed proklamacją Ewangelii. Jest to przejmująca medytacja nad bólem Maryi u stóp Krzyża. Modlitwa rozpoczyna się od słów:
Stabat Mater dolorósa
iuxta crucem lacrimósa,
dum pendébat Fílius.
Cuius ánimam geméntem,
contristátam et doléntem
pertransívit gládius.
Stała Matka Boleściwa
obok krzyża ledwo żywa,
gdy na krzyżu wisiał Syn.
Duszę Jej, co łez nie mieści,
pełną smutku i boleści,
przeszedł miecz dla naszych win.
W 1233 r. siedmiu florenckich szlachciców z towarzystwa Laudesi, florenckiego bractwa szczególnie oddanego Maryi Dziewicy, było świadkami cudu: zobaczyli, jak ożywa wizerunek Dziewicy przedstawiony na ścianie miejskiej ulicy. Madonna ukazała się pogrążona w wielkim smutku, ubrana w żałobne barwy. Młodzi mężczyźni zinterpretowali tę wizję jako oznakę bólu, jaki odczuwała Matka Jezusa z powodu nienawiści, która dzieliła rodziny we Florencji. Postanowili więc przywdziać żałobne stroje, porzucić broń, wycofać się w pokucie i modlitwie na Monte Sanario i założyć nowe bractwo: Kompanię Maryi Bolesnej, czyli Serwitów.
Później powstało wiele innych bractw, gdyż nabożeństwo do Matki Bożej Bolesnej i Siedmiu Boleści Najświętszej Dziewicy rozpowszechniło się we wszystkich warstwach społecznych. Ta niezwykłe popularność jest do dziś wyraźnie widoczna dzięki niezliczonym ludowym świętom ku czci Matki Bożej Bolesnej, które odbywają się w niezliczonych zakątkach. Również szlachta, a nawet władcy europejscy byli oddani Matce Bożej Bolesnej i zachęcali do jej czczenia. Przytoczmy przykład Karola V, cesarza germańskiego Świętego Cesarstwa Rzymskiego, który zamówił obrazy przedstawiające Boleści Maryi, aby edukować niepiśmienny lud, czy też inny przykład hiszpańskiej rodziny królewskiej. Do tego rozpowszechnienia w znacznym stopniu przyczynili się serwici i franciszkanie.
Początkowo obrzędy ku czci Matki Bożej Bolesnej odbywały się w Wielkim Tygodniu, potem ustanawiano nowe daty i obchody, aż do decyzji Piusa X.
Wspomnieliśmy już o siedmiu boleściach Maryi. Czym one są? Są to wydarzenia opowiedziane w Ewangelii, które pokazują epizody z życia Maryi charakteryzujące się wielkim utrapieniem. W popularnej ikonografii są przedstawione jako miecze wbite w serce Matki Bożej.
Poniżej wymieniono siedem boleści Maryi Bolesnej:
Siedem boleści stanowi swoistą drogę cierpienia, której bohaterką była Matka Boża. To nie przypadek że w niektórych miejscach tradycja ludowa ustanowiła „Via Matris”, czyli maryjną wersję Drogi Krzyżowej, wytyczając ścieżki pokuty i medytacji na bazie siedmiu boleści Maryi.
W ramach niektórych popularnych świąt i obchodów umieszcza się obok siebie figury Maryi w żałobnym ubraniu i Jezusa, jako przedstawienie pełnego miłości i nieskończenie bolesnego dialogu między Matką a synem.
O postaci Matki Bożej jako matki Jezusa i Matki Bożej jako matki Boga, mówiliśmy w wielu innych artykułach. W postaci Matki Bożej Bolesnej ta macierzyńska tożsamość Maryi z Nazaretu znajduje swoje najwyższe i najbardziej dramatyczne wypełnienie. Tak jak towarzyszyła Jezusowi, swojemu synowi, przez całe życie, począwszy od tej zimnej nocy w Betlejem, tak samo Maryja podążała za Nim na skraj śmierci, po raz ostatni kołysząc Jego umęczone ciało, zanim złożyła Go do grobu. Jej łzy obmyły krew z ran korony cierniowej i z gwoździ Krzyża. Jej oddech dotykał zimnej teraz skóry Baranka zabitego dla oczyszczenia ludzkości z wszelkiego grzechu. Ale ten Baranek był dla Niej także synem, noszonym w Jej łonie przez długie miesiące, pielęgnowanym podczas nocy płaczu, chronionym i strzeżonym jak najcenniejszy skarb, a w końcu pozostawionym, by pójść samodzielnie w świat, by podążać za swoim przeznaczeniem, ale zawsze pod uważnym i troskliwym okiem Matki, która go obserwowała, czuwała nad nim, modliła się za niego. Trudno jest zrozumieć znaczenie postaci Matki Bożej Bolesnej, jeśli nie zatrzymamy się nad tym aspektem Maryi jako Matki.
Od Ewy do Maryi: postać Matki w Biblii
Matka, filar każdej rodziny, bijące serce domu i źródło życia dla bliskich, którzy się wokół niej znajdują. Jednak czasami zdarza się, że postać matki jest niedoceniona.
Na początku tego artykułu wspomnieliśmy już o klasycznej ikonografii Matki Bożej Bolesnej. Smutna, blada twarz tej, która teraz nie może już inaczej wyrazić swojego bólu. Jej ubiór jest żałobny, czarny lub purpurowy, a w ręku często trzyma chusteczkę, która nigdy nie nasyca się łzami. W wielu przedstawieniach klatka piersiowa jest rozdzierana przez okrutne ostrza Mieczy Siedmiu Boleści. Matka w żałobie, która przez wieczność opłakuje śmierć swojego jedynego Syna.
Ale są też inne powtarzające się w sztuce sakralnej obrazy, które uwieczniają inne momenty tej Via Matris usianej cierpieniami. Na przykład Pieta, przedstawiająca przedostatnią z siedmiu boleści, ten moment, którego nie zapisano w żadnej Ewangelii, ale który odcisnął się niezatarcie w tradycji ludowej, w zbiorowej świadomości ludzkości zawsze wrażliwej na wielkie tragedie: Maryja trzyma w ramionach pozbawione życia ciało Jezusa.
Ciało Chrystusa jest bwzwładne, w pozie bolesnej, a jednocześnie odprężonej, jakby cały ból już go opuścił, jakby wreszcie mógł znaleźć ukojenie w objęciach Matki. I to na Nią przechodzi całe cierpienie, jakby to Ona, Maryja, wchłonęła zło zadane błogosławionej istocie zrodzonej z Jej łona, by pozwolić Mu umrzeć w spokoju. Maryja jest spokojna i w swojej agonii wydaje się pogodna, tak jakby tylko kołysała śpiącego Syna, jakby wiedziała, że niedługo potem On otworzy oczy i uśmiechnie się do niej. Jednocześnie w tej ikonograficznej kompozycji dostrzegamy całą intymność, jakiej mogą doświadczyć tylko dwie istoty, które przez miesiące dzielą to samo ciało, tę tajemniczą alchemię, która sprawia, że matki i dzieci są nierozłączne, nierozłączne bez względu na to, co przyniesie im życie.
Hiszpańska sztuka sakralna, zwłaszcza w epoce baroku, preferowała Madonny płaczące, bogato odziane, w wystawne, książęce szaty, które zachowywały także barwy żałobne. Madonny, które były tworzone po to, by poruszać ludzi, wzbudzać uczucia litości i współuczestnictwa i z tego powodu często miały bardzo realistyczny wygląd.
W Hiszpanii, ale także w wielu popularnych tradycjach włoskich, bardzo znana i praktykowana była ceremonia Entierro, czyli pochówku Jezusa, przywieziona do Hiszpanii najprawdopodobniej przez franciszkanów lub serwitów. Ciało Chrystusa zostaje zdjęte z Krzyża, powierzone płaczącej Matce, a następnie pochowane. Ten rodzaj reprezentacji sakralnej angażował członków wszystkich klas społecznych i mobilizował całą społeczność, jak to miało miejsce na przykład w Casale Monferrato i kilku miejscowościach w dolnym Piemoncie, gdzie do dziś można znaleźć dokumenty i dowody na rozpowszechnienie tego obrzędu.
We Włoszech znajduje się wiele sanktuariów poświęconych Matce Bożej Bolesnej, od północy do południa. W całym kraju są wciąż rozpowszechnione popularne święta i obchody, które 15 września, ale także w Wielkim Tygodniu, celebrują żałobę Maryi po stracie Syna. Tak jak w Agrigento, gdzie w Wielki Piątek figura Maryi wyrusza na poszukiwanie figury Jezusa złożonej na ulicach miasta, niesiona na ramionach członków bractwa, czy też w Belluno, gdzie święto ku czci Matki Boskiej Bolesnej zbiega się ze starożytnym Sagra de i fisciot (świętem gwizdka), lub w Comiso, gdzie uroczystości trwają przez wiele dni, włączając posiłki i procesje, a ich kulminacją jest „Triumf Matki Boskiej Bolesnej”.
Indeks1 8 września Święto Matki Bożej2 Opowieść o narodzinach Maryi3 Nabożeństwo do Dzieciątka Maryi 8 września obchodzimy święto narodzin Maryi, matki najwspanialszej, kobiety, która zmieniła historię Kościoła i ludzkości. Dowiedzmy się więcej o jej narodzinach i dzieciństwie. Dlaczego warto napisać artykuł o narodzinach Maryi? Wszyscy…
Święta Monika z Hippony (Tagasty) była kobietą o niezwykłej sile ducha i niezachwianej wierze. Dowiedzmy się, z jakiego powodu stała się symbolem wszystkich matek. Święta Monika jest patronką zamężnych kobiet, matek i wdów. W epoce, w której przyszło jej żyć, jej osoba była spychana do…
Jakiś czas temu w jednym z artykułów mówiliśmy dość obszernie o Wniebowzięciu Maryi do nieba, oraz o tym, że jest to nie tylko dogmat religijny, ale również głęboko zakorzeniona i rozpowszechniona wiara, która na przełomie wieków stała się inspiracją dla niezliczonych form pobożności ludowej.
Święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
W dniu 15 sierpnia, gdy trwa pełnia letniej pory roku, chrześcijanie obchodzą święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
Powody tak dużego uznania dla wydarzenia jakim jest Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny, są łatwe do zrozumienia, jeśli pomyślimy o tym, że Maryja od zawsze była obiektem miłości i modlitwy kierowanej do niej przez mężczyzn i kobiet ze wszystkich środowisk i klas społecznych. To chyba jej postać jako Matki miłosiernej, wstawiającej się za ludźmi u Boga Ojca Wszechmogącego, sprawia, że zasługuje na tyle uwagi i uczucia.
Ale w jaki sposób Maria zostaje wzięta do nieba? I dlaczego?
Wszystkie dusze świętych wstąpiły do Nieba, zgodnie z religią chrześcijańską, często eskortowane przez zastępy aniołów. Bardzo wiele dzieł artystycznych, przedstawia to wydarzenie. Ale w przypadku Maryi Panny przedstawia się to inaczej. Wstąpiła do Nieba nie tylko jej dusza, ale także ciało. Tak jak stało się to z Jezusem, jej synem, który dotarł do Ojca Niebieskiego ze swoim ciałem i duszą podczas Wniebowstąpienia, zakłada się, że również Maryja miała przywilej, wyjątkowy pośród kobiet i mężczyzn, wstąpienia do Nieba bez pozostawiania własnych, cielesnych szczątków na ziemi. I w taki właśnie sposób stało się, iż ta słodka Matka, czeka na nas w Królestwie Niebieskim, z duszą i ciałem skierowanym do swoich dzieci, by je objąć, pocieszyć, przytulić tak, jak tylko matka potrafi.
Powód do Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z ciałem i duszą jest łatwy do zrozumienia. Była ona nie tylko wcieloną matką Bożą, wybraną spośród wszystkich kobiet na ziemi aby nosić Zbawiciela w swoim łonie i sercu. Już na długo przed Zwiastowaniem Bóg wybrał dla niej przeznaczenie, sprawiając, że narodziła się bez grzechu, zgodnie z dogmatem o Niepokalanym Poczęciu, a następnie poczęła Jezusa, pozostając dziewicą, o czym przypomina dogmat o wiecznym dziewictwie Maryi.
Wniebowzięcie jest więc wynagrodzeniem, którym Bóg chciał obdarzyć Maryję za Jej ofiarę i oddanie. Ale jest to także obietnica zbawienia dla wszystkich ludzi, ponieważ Maryja jest pierwszym przykładem zmartwychwstania wraz z ciałem, obiecanym wszystkim ludziom, gdy tylko nadejdzie koniec świata.
Przyjrzyjmy się teraz najważniejszym tradycjom i uroczystościom związanym ze wspomnieniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny jest świętem nakazanym, czyli dniem, w którym wierni są zobowiązani do zaprzestania wszelkich codziennych czynności, pracy i interesów oraz uczestnictwa we Mszy świętej.
We Włoszech, gdzie obchodzi się wiele wspaniałych świąt patronalnych, których tradycje są przekazywane od wieków, wiele uroczystości poświęconych jest Matce Bożej Wniebowziętej.
Co roku w Tivoli, od wieczora 14 sierpnia do dnia następnego, odbywa się Procesja Inchinata ku czci Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Jest to bardzo starożytne święto, obchodzone już we wczesnym średniowieczu i które nawiązuje do pogańskich procesji, podczas których Rzymianie nosili ulicami miasta wizerunki swoich bogów (teoforie). Procesja Inchinata prawdopodobnie sięga XIII wieku i jest związana z obecnością w mieście wspólnoty franciszkanów, mieszkających w pobliżu Bazyliki Matki Bożej Większej, którzy w dniach 14 i 15 sierpnia oddawali hołd ikonie Beata Madonna delle Grazie, która jest tu przechowywana.
Z okazji Procesji Inchinata wizerunek Świętego Zbawiciela zachowany w katedrze jest niesiony w procesji ulicami miasta. Po dojściu na most gregoriański, ksiądz błogosławi rzekę Aniene i wrzuca do jej wody lampę symbolizującą wiarę w Boga. Na kolejnym postoju procesji, przeor Bractwa Zbawiciela zatrzymuje się i całuje próg szpitala. Kiedy obraz Zbawiciela dociera do Placu Trento, łączy się z obrazem Madonny delle Grazie. Oba obrazy są uroczyście wnoszone do kościoła Matki Bożej Większej i umieszczane naprzeciwko sobie, aby mogły „rozmawiać ze sobą” przez całą noc. Następnego ranka, w dniu Wniebowzięcia, oba obrazy są ponownie wynoszone i rozdzielane. Zbawiciel zostaje odniesiony do katedry podczas nowej procesji, w której biorą udział wszystkie bractwa miejskie oraz przedstawiciele sztuki i rzemiosła.
W Randazzo, małym miasteczku w prowincji Syrakuzy, obchody Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny rozpoczynają się o północy 15 sierpnia, kiedy rozpoczyna się Procesja Vara. Vara to starożytna i duża wotywna platforma alegoryczna z XVI wieku. Ma około 15 metrów wysokości i składa się z kilku nałożonych na siebie pięter, które obracają się wokół centralnej osi. Każde piętro odpowiada tajemnicy maryjnej, czyli śmierci, Wniebowzięcia i koronacji Maryi, przedstawionej na desce stworzonej w 1548 roku przez Giovanni Caniglia i przechowywanej w kaplicy Najświętszego Krucyfiksa w kościele Świętej Maryi.
Około trzydziestu dzieci wchodzi na Varę aby symbolizować różne tajemnice i śpiewać hymny poświęcone Dziewicy, podczas gdy wierni transportują wielki wóz w procesji przez miasto. Procesja Vara narodziła się w XVI wieku, kiedy król Jan z Aragonii wprowadził jarmark Fiera Franca, który odbywał się przez dziewięć dni na przełomie sierpnia i 15 sierpnia.
Również w Mesynie, 13-metrowa Vara jest niesiona ulicami miasta przez 1500 bosych mężczyzn ubranych na biało.
W Siniscola na Sardynii, procesja Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny odbywa się nad morzem. Figura Madonny jest przenoszona z głównego kościoła na plażę La Caletta i umieszczana na łodzi, która jest umieszczona na czele morskiej procesji. Do procesji na morzu dołącza się druga procesja, prowadzona ulicami miasta. Posąg Matki Boskiej jest niesiony uliczami, a następnie umieszczony w majestatycznej drewnianej konstrukcji, gdzie wierni czczą ją, zostawiając kwiaty i ofiary.
W Sassari 14 sierpnia obchodzone są uroczystości Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Uroczystość ta została uznana przez Unesco w 2013 roku, za niematerialne dziedzictwo kulturowe ludzkości i nazywa się Faradda di li candareri.
Wieczorem 14 Sierpnia przedstawiciele różnych grup rzemieślniczych, niosą przez miasto świeczniki na ramionach, wielkie drewniane kolumny symbolizujące świece. Impreza przyciąga tysiące osób z całego świata. Ruch przenoszących je osób sprawia, że świece obracają się jak w tańcu, angażując również wszystkich innych uczestników procesji, którzy chwytają długie wstążki zwisające z konstrukcji.
Również w Sora, w Lacjum, tragarze, których jest około sześćdziesięciu, ubrani w biało – błękitne stroje, przechodzą przez miasto niosąc metalową kolumnę o wysokości około 16 metrów, na której szczycie znajduje się posąg Matki Boskiej. Podstawę konstrukcji zdobią pobłogosławione na tę okazję niebieskie róże.
W kościele Świętego Dominika Abate, odbywają się różne obrzędy, w tym wieczorna procesja z figurą Śpiącej Dziewicy leżącej na lektyce. Obchody trwają do dnia święta Świętego Dominika (21 i 22 sierpnia).
W Santa Maria di Leuca, w prowincji Lecce, 15 sierpnia odbywa się uroczysta procesja ulicami miasta. Posąg Maryi Wniebowziętej jest niesiony w procesji do portu, gdzie zostaje zabrany na rybacką łódź, wybraną losowo i udekorowaną na tę okazję. Procesja odbywa się na morzu przy udziale innych statków i łodzi wszelkiego rodzaju.
Po przybyciu do portu Świętego Jerzego, wraca się do Leuca, aby umieścić posąg z powrotem na swoim miejscu. Świętuje się do późna, a o północy niebo rozświetla blask fajerwerków.
Również w Silvi, w prowincji Teramo, Wniebowzięcie jest świętowane z udziałem procesji łodzi na morzu. Madonnina del mare zostaje zabrana z kościoła Wniebowzięcia NMP, ustawiona na patrolowej łódzi Straży Przybrzeżnej, a następnie na łodzi rybackiej. Procesja łodzi płynie wzdłuż wybrzeża od Torre di Cerrano do ujścia rzeki Piomba. O północy fajerwerki na morzu przyciągają tysiące ludzi.
W prowincji Livorno, w Marina di Cecina, figura Madonny z Dzieciątkiem, przechowywana w kościele Świętego Andrzeja w Marina di Cecina, zostaje zabrana nad morze w obecności biskupa z Volterra, podczas procesji ulicami, która następnie staje się procesją na morzu.
Indeks1 Święta Klara i jej spotkanie ze Świętym Franciszkiem2 Więź, która połączyła Świętego Franciszka i Świętą Klarę3 Zakon Klarysek4 Bazylika Świętej Klary Święta Klara podążyła za przykładem Świętego Franciszka, porzucając wszystkie dobra materialne i ofiarując swoje młode życie Jezusowi. 11 sierpnia obchodzimy święto tej wyjątkowej…
Indeks1 Jezus częścią historii narodu żydowskiego2 Różnice pomiędzy judaizmem a chrześcijaństwem3 Znaczenie liczb4 Jezus, Adam i drzewo życia5 Kobiety w genealogii Jezusa Potomkowie Abrahama, czyli drzewo genealogiczne Jezusa, mają fundamentalne znaczenie w historii chrześcijaństwa i wiedza o nich może być uważana za kompendium całej historii…
Z okazji Międzynarodowego Dnia Przyjaźni chcieliśmy przeanalizować dokładną definicję słowa „przyjaźń”, która towarzyszy historii ludzkości od jej początków.
Słownik podaje nieco oschły i surowy opis, który nie do końca oddaje nieskończony zakres uczuć i emocji charakteryzujących więź jaką jest przyjaźń:
PRZYJAŹŃ: „bliskie, serdeczne stosunki z kimś oparte na wzajemnej życzliwości i zaufaniu; też: życzliwość, serdeczność okazywana komuś”
Definicja nie jest błędna, ponieważ przyjaźń tak naprawdę obejmuje wzajemne i trwałe uczucie, połączone z pragnieniem pomagania innym zarówno słowami i czynami.
Jeśli chodzi natomiast o dopasowanie charakterów i tą tajemniczą alchemię, która wyzwala więź między dwojgiem ludzi, to nie zależy ona wyłącznie od podobieństwa czy wspólnoty gustów i myśli. Podobnie jak w związkach miłosnych, często pojawia się pewnego rodzaju pragnienie komplementarności, tak jakbyśmy w przyjacielu szukali kogoś, kto nas dopełni i będzie mógł dopasować do nas nie tylko swoje podobieństwa ale także różnice.
„Bo bez przyjaciół nikt nie mógłby pragnąć żyć, chociażby posiadał wszystkie inne dobra”.
Tak pisał Arystoteles w IV wieku p.n.e. Słynny filozof sam określił człowieka jako stworzenie społeczne, które właśnie w przyjaźni odnajduje najbardziej satysfakcjonującą i pełną formę współżycia społecznego.
Z pewnością Arystoteles nie mógł wiedzieć, że ludzki mózg naprawdę potrzebuje interakcji społecznych, które są niezbędne do rozwoju, cieszenia się dobrym zdrowiem, a przede wszystkim do utrzymania zdrowej aktywności. Ostatnie badania prestiżowych uczelni pokazały bez cienia wątpliwości, że przyjaźń jest nieodzownym elementem dobrej jakości życia, nie mniej niż zdrowie czy praca.
Arystoteles wyróżnił trzy typy przyjaźni, jaka może zaistnieć między ludźmi, z których jedna jest uważana za szczególnie ważną. Chodzi o przyjaźń idealną, która nie bierze pod uwagę korzyści jaką człowiek może czerpać od drugiego człowieka, która wykracza poza beztroską naturę młodości, dzielenie się przyjemnościami i szczęśliwymi chwilami, ale też opiera się trudnym doświadczeniom i przeciwnościom losu. Jest to najsolidniejsza, najtrwalsza i najprawdziwa przyjaźń, która rodzi się z autentycznej miłości i uznania drugiej osoby za to jaka ona jest naprawdę w całej swojej istocie.
Po raz kolejny znajdujemy duże podobieństwo między przyjaźnią a miłością. Sam angielski poeta Lord Byron powiedział: „Przyjaźń to miłość bez skrzydeł”. A on na temat miłości wiedzę posiadał!
Dla wielkigo Cycerona przyjaźni jest bardzo ważną częścią wielkiej harmonii, która łączy wszystkie ludzkie i boskie aspekty. Istoty ludzkie rodzą się, aby być częścią tej harmonii, a przyjaźń jest jednym ze sposobów, który służy do uczestniczenia w niej.
Według Cycerona przyjaciół należy szukać biorąc pod uwagę ich cnoty, bo tylko ci, którzy są obdarzeni cnotą, zasługują na miano przyjaciela. Biada tym, którzy szukają przyjaciół, aby wspólnie oddawać się występkom i deprawacji, a także biada tym, którzy usprawiedliwiają błędy przyjaciół i ich brak cnoty.
Szczerość jest dla Cycerona podstawowym filarem przyjaźni. Lepiej nienawidzić kogoś otwarcie, niż udawać, że się z nim przyjaźnimy.
Wracając do Międzynarodowego Dnia Przyjaźni, przypomnijmy, iż został on ogłoszony przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w 2011 roku. Podstawowa idea jest taka, iż u podstaw życia obywatelskiego, u podstaw pokoju i współpracy między narodami, krajami, kulturami i jednostkami musi istnieć właśnie to ogniwo, to uczucie tak cenne i ważne, że przez tysiąclecia dyskutowali o nim wysublimowani filozofowie i myśliciele, śpiewali o nim poeci, celebrowali je artyści.
W dobie portali społecznościowych, gdzie termin „przyjaciel” jest nadużywany, używany niewłaściwie na wiele różnych sposobów, fundamentalnego znaczenia nabiera przypomnienie prawdziwego i głębokiego znaczenia przyjaźni, zwłaszcza przez najmłodszych, którzy będą budowniczymi świata przyszłości. Liczne wydarzenia i inicjatywy organizowane na całym świecie z okazji tego szczególnego dnia, który staje się jednocześnie okazją do krzewienia solidarności, miłosierdzia i ideałów cywilizacji zbyt często w naszym świecie zapomnianych, skierowane są przede wszystkim na zaangażowanie w nie młodych ludzi.
Papież Franciszek, znany ze swoich pięknych wypowiedzi na temat każdego aspektu życia chrześcijan, młodych i nie tylko, powiedział: „Przyjaźń jest jednym z największych darów jaki człowiek może otrzymać i może ofiarować.”
Mówiliśmy o wizji przyjaźni jaką posiadał Arystoteles, Cyceron i Lord Byron. Ale także w środowisku Kościoła katolickiego posiadamy dogłębną refleksję na temat przyjaźni, a także wspaniałe przykłady tego uczucia, które zaistniało między wielkimi osobistościami z przeszłości. Możemy nawet powiedzieć, że cała historia katolicyzmu opiera się na przyjaźni, która łączyła zarówno mężczyzn jak i kobiety.
Już w Starym Testamencie czytamy słynne powiedzenie Kto znalazł przyjaciela, znalazł skarb, które wywodzi się z cytatu: „Wierny bowiem przyjaciel potężną obroną, kto go znalazł, skarb znalazł.” (Syr 6, 14). Również w Mądrościach Syracha czytamy, że „Wierny przyjaciel jest lekarstwem życia” (Syr 6,16) i że „Za wiernego przyjaciela nie ma odpłaty ani równej wagi za wielką jego wartość.” (Syr 6,15).
A jeśli pozostały jeszcze jakieś wątpliwości co do wagi przyjaźni, którą Bóg krzewi i popiera wśród ludzi, przytoczymy to stwierdzenie Jezusa: „Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich.” (Jan 15,13)
Z okazji Międzynarodowego Dnia Przyjaźni chcieliśmy przypomnieć niektóre wspaniałe historie przyjaźni między Ojcami Kościoła a świętymi. Wyjątkowe, ludzkie relacje, ale w obliczu których nie sposób nie pomyśleć o Bożej woli połączenia tych pięknych i cennych dusz, które mogły czerpać przyjemność ze wzajemnego dzielenia się myślami i emocjami oraz wyższą miłością, co jest jedną z form uwielbienia Jego imienia.
Z pewnością błogosławiona i inspirowana przez Boga była głęboka przyjaźń między św. Franciszkiem i św. Klarą z Asyżu.
Tym, co łączyło tych dwoje młodych, zjednoczonych ogromną miłością braterską, była chęć przypodobania się Bogu. Tak gdzie jest mowa o przyjaźni między mężczyzną i kobietą, często pojawiają się wątpliwości czy przypadkiem nie przekracza ona swoich granic na rzecz innego uczucia. Biorąc pod uwagę fakt, że nic nie stoi na przeszkodzie aby dwie osoby połączone więzami małżeńskimi były jednocześnie przyjaciółmi, w przypadku św. Franciszka z Asyżu i św. Klary możemy mówić o powinowactwie z wyboru, rozumianym w znaczeniu jakie nadaje mu Johann Wolfgang von Goethe w swojej powieści o tym samym tytule. Dla tego wielkiego niemieckiego pisarza i poety, podczas gdy miłość jest iluzją wytwarzaną przez umysł w celu utworzenia relacji, powinowactwo z wyboru powstaje z wyjątkowego spotkania dwóch osób, które natychmiast znajdują się w całkowitej kompatybilności, jak dwie harmonijnie wibrujące nuty, tworząc melodię, która, rodzi się i umiera wraz z nimi będąc niepowtarzalna i doskonała.
Taka była przyjaźń między Franciszkiem i Klarą, przyjaźń duchowa, porównywalna do tej, która być może łączy świętych w niebie, dusze błogosławione, wolna od powodów i przyczyn, pozbawiona ciężaru nałożonego przez ludzkie ciało.
Klara, gdy postanawia porzucić wygodne i łatwe życie, zrezygnować z rzeczy materialnych i przyjąć wraz z przyjaciółmi życie w ubóstwie, odnajduje we Franciszku nauczyciela wiary, przykład do inspiracji. I w tym ubóstwie Franciszek stoi obok niej jak troskliwy brat. Ich wzajemna pomoc, wspieranie się i dzielenie zarówno niedostatków jak i ogromnej radości jaką daje pobożność, przypieczętowuje przyjaźń między tymi dwiema młodymi i wspaniałymi duszami, zjednoczonymi miłością do Chrystusa i pragnieniem bycia jak najbliżej Niego jeszcze w życiu jeszcze przed śmiercią.
Wsparcie w trudnościach, wzajemna inspiracja i pocieszenie we wspólnej drodze do doskonalenia się, wzajemne wydobywanie z siebie tego co najlepsze. Odnajdujemy tutaj poezję Arystotelesa i odnajdujemy ostrzeżenie Cycerona dotyczące cnót, a także wiele więcej. Przyjaźń św. Franciszka i św. Klary jest miła Bogu, a ciepło tego błogosławieństwa dociera także do nas, którzy pamiętamy historię tych dwóch fantastycznych i wyjątkowych młodych ludzi.
Pieśń Słoneczna Świętego Franciszka
Święty Franciszek z Asyżu jest jednym z najbardziej cenionych i czczonych świętych Kościoła katolickiego.
Myśląc o Franciszku i Klarze pojawia się skojarzenie o dwojgu zakochanych młodych ludziach, których miłość nie jest jednak skierowana ku sobie, a przynajmniej nie tylko, ale wznosi się ku Bogu, wzmocniona i uwydatniona właśnie przez więź, która ich łączy.
Święty Bazyli Wielki i święty Grzegorz z Nazjanzu również byli wspaniałymi przyjaciółmi. Obaj byli biskupami i teologami, doktorami Kościoła i należeli do grupy ojców kapadockich, hellenistycznych filozofów chrześcijańskich, którzy w IV wieku utworzyli rodzaj rodziny monastycznej w której chrześcijaństwo i filozofia odnalazły swoje powiązanie.
Św. Bazyli Wielki i św. Grzegorz z Nazjanzo podzielili się więc swoją mądrością i swoją wielką wiedzą teologiczną aby zdefiniować ogromne pojęcia takie jak boskość Ducha Świętego i boskość Syna Bożego. „Zrozumieliśmy, że miłość do mądrości była tym, czego obaj szukaliśmy” – mówi w swoich przemówieniach święty Grzegorz z Nazjanzu.
Ale poza dzieleniem się nauką i wiedzą, między dwoma mężczyznami istniała godna podziwu przyjaźń i wzajemny szacunek, który sprowadzał się między innymi do tego, że jeden cieszył się sukcesami drugiego i nagrodami przyznawanymi przyjacielowi, tak jakby były to jego własne nagrody.
Podobnie jak w przypadku Franciszka i Klary, również w przypadku Bzylego i Grzegorza możemy mówić o powinowactwie z wyboru oraz o woli Bożej by poznać ze sobą te dwie dusze przeznaczone do zjednoczenia w tak nierozerwalny i wartościowy sposób. Grzegorz pisał: „Byliśmy w Atenach, jak jakiś nurt rzeczny, gdy płynąc z jednego ojczystego źródła, porwani w różne strony żądzą nauki, znowu zeszliśmy się razem, jakbyśmy się umówili, gdyż Bóg tak zrządził.”
To właśnie słowa pozostawione przez św. Grzegorza pozwalają nam zrozumieć duchową i intelektualną głębię tej więzi, zdolnej ubogacić i unieść wyżej dwóch mężczyzn już i tak wyjątkowych, aby uczynić ich jeszcze większymi. „Obaj mieliśmy jeden cel: uprawianie cnoty, życie dla przyszłych nadziei i oderwanie się od tego świata, zanim z niego odejdziemy. Wpatrzeni w ten cel, kierowaliśmy według niego naszym życiem i wszystkimi uczynkami, prowadzeni w ten sposób Boskim przykazaniem, doskonaląc się wzajemnie w cnocie, i jeżeli to nie za wielkie słowa, byliśmy dla siebie wzorem i normą, za pomocą których rozróżnia się dobro od zła.”
I kończy zdaniem, które wzorowo podsumowuje nie tylko przyjaźń między nim a Bazylim, ale przyjaźń między wszystkimi świętymi „Mogło się wydawać, że obaj mamy jedną duszę, która podtrzymuje dwa ciała.”
Nawet św. Augustyn powtórzy to samo: „Ten, kto określił przyjaciela jako połowę swojej duszy, mówił bardzo dobrze. Również mialem wrażenie, że nasze dwie dusze są jednością w dwóch ciałach.”
„Miłujcie się wzajemnie miłością braterską, wyprzedzając jedni drugich w okazywaniu szacunku”.
List św. Pawła do Rzymian 12, 10
„Ten, kto określił przyjaciela jako połowę swojej duszy, mówił bardzo dobrze. Również mialem wrażenie, że nasze dwie dusze są jednością w dwóch ciałach.”
Święty Augustyn
„Przyjaźń jest największym spełnieniem człowieka”
Święta Teresa z Avila
„Przyjaźń, która ma swoje źródło w Bogu, nigdy nie gaśnie”
Święta Katarzyna ze Sieny
„Tak bardzo nam pomaga, gdy cierpiąc można mieć przyjazne serca, których echo odpowiada na nasz ból”
Święta Teresa z Lisieux
„Prawdziwa przyjaźń nie może być trwała jeśli nie opiera się na cnotach”
Św. Jan Bosko
„Znajdź czas na bycie przyjacielem: to droga do szczęścia”
Matka Teresa z Kalkuty
Indeks1 Jak czyścić starożytne ikony2 Z kim się skontaktować w sprawie konserwacji starożytnych ikon3 Jak przechowywać starożytne ikony Święte ikony to artystyczne dzieła natchnione starożytną świętością, która jest ponadwiekowa. Dowiedzmy się jak czyścić starożytne ikony i jak je konserwować aby zachowały swoją pierwotną formę jak…
Indeks1 Krzyż – medalik św. Benedykta2 Materiały i procesy produkcyjne3 Linie artykułów Święty Benedykt z Nursji, patron Europy, całe życie walczył z diabłem, którego wypędził w imię Krzyża. Tak oto medalik św. Benedykta zainspirował włoskie rzemieślnictwo. Św. Benedykt z Nursji słynie nie tylko z medalika…
Indeks
Czczenie św. Marii Goretti rozpoczęło się zaraz po jej tragicznej śmierci, 6 lipca 1902 r. Aby zrozumieć przyczyny powstania tego kultu, który zrodził się tak szybko po śmierci tej dziewczynki, córki chłopów, zmarłej w tragicznych, aczkolwiek często spotykanych okolicznościach w tamtym czasach, musimy zrozumieć kontekst w którym Maryja żyła i zmarła. To właśnie wśród najskromniejszych grup ludności, nabożeństwo do tego świętego dziecka zakwitło w sercach i duszach mężczyzn, kobiet i dzieci, przyzwyczajonych do cierpienia i trudów, należących do świata wiejskiego w którym przeżyła swoje krótkie życie .
Maria Goretti została ogłoszona świętą za przebaczenie swojemu mordercy i spowodowanie tym jego nawrócenia.
Jest patronką Latiny, Agro Pontino, Córek Maryi i młodości wraz ze świętym Alojzym Gonzaga. Nie jest jedyną świętą, która była ofiarą gwałtu. W ostatnich czasach papież Benedykt XVI, a następnie papież Franciszek, łączyli jej postać ze św. Dinfną, która jest irlandzką męczennicą zmarłą w Belgii w VII wieku i opiekunką ofiar gwałtu.
Święty Alojzy Gonzaga, patron młodzieży
Święty Alojzy Gonzaga jest przedstawicielem tych młodych ludzi, którzy w historii Kościoła poświęcili swoje krótkie życie na pielęgnowanie cnót i na troskę o innych.
Historia Świętej Marii Goretti odsyła nas do historii wielu innych młodych świętych. O niektórych z nich mówiliśmy np. w artykule poświęconym św. Alojzemu Gonzaga, patronowi młodych, czy też w artykule o Joannie d’Arc, która była Świętą Wojowniczką, symbolem wiary i odwagi, skromną wieśniaczką, która mimo to wiedziała jak ocalić swój kraj. Ci młodzi święci męczennicy, którzy zmarli zbyt wcześnie, podobnie jak św. Maria Goretti, mają ważną lekcję do przekazania nam wszystkim, a mianowicie to, że nie trzeba długo żyć i zdobywać ogromnego doświadczenia aby móc wydobyć z siebie to, co najlepsze.
Symbol wiary i odwagi: Joanna d’Arc, święta wojowniczka
Joanna d’Arc, zwana również Dziewicą Orleańską, jest patronką Francji. Jej postać i postawa inspirowała ludzi do pobożności, a tragiczna śmierć, którą zginęła, uczyniła ją cenioną i czczoną przez Kościół Katolicki i jego…
Dobroć, miłosierdzie, duch poświęcenia nie mają wieku i to te cnoty czynią różnicę, czynią nas nieśmiertelnymi w pamięci tych, którzy nas kochali i tych, którzy nas znali. Świętość nie ma wieku i te wyjątkowe dzieci udowadniają to nam, pozostając w pamięci przez wieki, jako wzór do naśladowania i czczenia.
Ale kim była św. Maria Goretti i jak powstał jej kult?
Maria Goretti urodziła się w Corinaldo, w prowincji Ancona, w regionie Marche, 16 października 1890 r. Niepewne warunki ekonomiczne i brak pracy zmusiły jej rodzinę do przeniesienia się na wieś Agro Pontino, 10 km od Nettuno, razem z rodziną Serenelli. Aleksander, jeden z synów Serenelli, wkrótce okazał zainteresowanie Marią, zainteresowanie, które zaowocowało coraz bardziej natarczywymi kontaktami fizycznymi. Po śmierci ojca dziewczynki z powodu zakażenia malarią, obie rodziny jeszcze bardziej się do siebie zbliżają, dzieląc ten sam dom. To tutaj dwudziestoletni Aleksander atakuje jedenastoletnią Marię. Dziewczynka odpiera go, próbuje uciec, błaga go ale chłopiec oślepiony przemocą godzi ją czternaście razy szydłem. Maria zostaje przewieziona do szpitala w Nettuno, gdzie umiera następnego dnia. Jej ostatnie słowa to przebaczenie swojemu mordercy i pojednanie się z nim: „Na miłość Jezusa przebaczam mu, chcę, aby poszedł ze mną do nieba”.
W ten sposób umiera Maria Goretti, a Aleksander Serenelli, głęboko poruszony przebaczeniem dziewczynki, zostaje zamknięty w więzieniu, gdzie w ciągu następnych dwudziestu siedmiu lat podejmie osobistą drogę skruchy i zbliżenia się do religii katolickiej. Jego nawrócenie uważane jest za pierwszy z cudów tej małej świętej Marii. Uwolniony z więzienia mężczyzna udaje się do rodziny Marii aby błagać o przebaczenie i otrzymuje je od jej matki Assunty.
Ojcowie Pasjoniści z Nettuno i Akcji Rzymskokatolickiej od razu rozpowszechnili historię Marii, która już w czasach faszystowskich stała się symbolem cnoty i odwagi dla miejscowej ludności wiejskiej.
Również po II wojnie światowej, w latach pięćdziesiątych, historia dziewczynki wzbudzała wiele emocji, nie tylko wśród katolików. Jej przykład odwagi i oporu stał się wzorem nawet dla młodych bojowników komunistycznych, aż do tego stopnia, że na wniosek Palmiro Togliattiego stała się ona wzorem życia dla dziewcząt z FGCI, Włoskiej Federacji Młodzieży Komunistycznej.
Na przestrzeni lat, Kongregacja Spraw Kanonizacyjnych badała różne uzdrowienia przypisywane Marii Goretti. To właśnie w obecności mamy Assunty, 24 czerwca 1950 r., papież Pius XII ogłosi Marię świętą, podczas ceremonii, która odbędzie się po raz pierwszy w historii Kościoła na świeżym powietrzu, na Placu św. Piotra. Papież ucałował wtedy rękę matki dziewczynki na znak szacunku dla poświęcenia córki, ale także by uszanować ból matki. Aleksander Santarelli również uczestniczył w kanonizacji. Powiedział, że widział Marię we śnie, we wspaniałym ogrodzie otoczonym kwiatami. Resztę swojego długiego życia spędzi w klasztorze.
Co roku odbywają się dwie pielgrzymki do miejsc gdzie żyła św. Maria Goretti: ostatnia sobota czerwca i pierwsza sobota lipca. Odbywają się one do Nettuno, gdzie przechowywane są jej szczątki, ale także do jej rodzinnego domu.
Miejsce w którym urodziła się święta Maria Goretti, znajduje się na ulicy Pregiagna, niedaleko Corinaldo. Dom pozostał mniej więcej taki sam i jest to mały budynek składający się z dwóch pięter, taki jak wiele innych w tej wiejskiej okolicy. Na parterze wciąż widać pozostałości stajni. Tam, gdzie kiedyś była piwnica, ustawiono małą kaplicę poświęconą świętej Maria Goretti. Na drugim piętrze znajdują się pokoje w których mieszkała rodzina Goretti, kuchnia z kominkiem, pokoje są wciąż umeblowane ówczesnymi meblami.
Figura z gipsu przedstawiająca Świętą Marię Goretti
W 2015 roku artysta z Senigalli, Andrea Ippoliti, w parku wokół domu stworzył instalację 12 paneli poświęconych tematyce miłości.
Dom świętej Maria Goretti jest celem pielgrzymek i wizyt wiernych nie tylko z Włoch. Znajduje się około 1 km od historycznego centrum Corinaldo i wygodnie jest do niego dojechać autobusem. Istnieje również duży parking z miejscami zarówno dla autokarów jak i dla samochodów. Przed domem Marii Goretti wzniesiono ośrodek dla pielgrzymów, małą kapliczkę wotywną poświęconą dziewczynce, drogę krzyżową i plac zabaw dla dzieci. Maryjny kiosk poświęcony jest Assuncie Goretti, matce Marii.
Również w Corinaldo, w kościele parafialnym Świętego Franciszka, w baptysterium w którym została ochrzczona święta Maria Goretti, umieszczono niewielki pomnik jej poświęcony, wykonany z białego marmuru kararyjskiego.
Na szczycie historycznego centrum Corinaldo znajduje się Diecezjalne Sanktuarium Świętej Marii Goretti. Tu spoczywają jej mama Assunta, która zmarła w 1954 roku i Aleksander Serenelli, który zmarł w 1970 roku. Rzeźba z drewna, która przedstawia tą małą świętą, znajduje się niedaleko głównego ołtarza, gdzie znajduje się również srebrna urna zawierająca kość jej ramienia.
Ciało i relikwie świętej Marii Goretti są przechowywane w Nettuno, w Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej i Świętej Marii Goretti. Według legendy, w 1532 roku statkiem płynącym do Neapolu przywieziono trzy posągi, w tym posąg Madonny z Anglii, gdzie w wyniku schizmy anglikańskiej zostały niszczone posągi świętych. Gwałtowna burza uderzyła w statek, a marynarze błagali Matkę Bożą, aby ich uratowała. Według legendy, posąg Madonny trafił wówczas na wybrzeża Nettuno lub, według innej wersji, została podarowany mieszkańcom miasta przez samych żeglarzy.
Tak narodził się kult Matki Bożej Łaskawej, która czuwa nad ludnością Nettuno, chroniąc ją przed wszelkimi nieszczęściami i tragediami. Poświęcono jej sanktuarium, które stoi na końcu promenady Giacomo Matteotti, w pobliżu ujścia rzeki Loricina. Nadal mieści się w nim drewniana figura Matki Bożej Łaskawej, która przybyła na te wybrzeża w taki niecodzienny sposób.
Kiedy Maria Goretti została beatyfikowana w 1950 r., jej imię zostało dodane do tytułu Matki Bożej Łaskawej w nazwie sanktuarium. Ołtarz w krypcie, wykonany przez Arnaldo Brandizzi, zawiera urnę Marii Goretti, pochowaną tu w 1929 roku. W 1947 jej szczątki zostały następnie złożone do woskowej figury, umieszczone w relikwiarzu i wystawione w poświęconej jej kaplicy.
